Kiezen voor techniek is dealen met een mannenwereld

In Nederland zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in de technische sector. Sterker nog: bijna nergens in Europa zijn er zo weinig vrouwen in de technieksector werkzaam als in Nederland: slechts 13 procent. Opmerkelijk, temeer omdat steeds meer meisjes op middelbare scholen techniekprofielen kiezen en steeds meer vrouwen technische studies volgen. Sociale- & organisatiepsycholoog Ruth van Veelen van de Universiteit Utrecht: “Als vrouwen met een technisch diploma op zak wel kiezen voor een baan in de techniek, ervaren zij vaker gender identiteitsdreiging: het ongemakkelijke gevoel te worden beoordeeld op het vrouw-zijn in plaats van op individuele professionele kwaliteiten.”

Van Veelen ondervroeg voor haar onderzoek alumni van technische opleidingen in Nederland, waaronder 177 vrouwen. “We wisten al dat, opvallend genoeg, ruim 7 op de 10 vrouwen met een technisch diploma uiteindelijk niet terecht komen in de technische sector. Die uitstroom is hoog, zeker gezien het grote aantal goedbetaalde vacatures in de techniek in Nederland. Uit ons vragenlijstonderzoek blijkt dat zelfs de vrouwen die wel kiezen voor een baan in de techniek een sterkere mate van identiteitsdreiging rapporteerden vanwege hun vrouw-zijn, dan zij die niet voor techniek kiezen. Vrouw-zijn in de techniek betekent werken in een omgeving die letterlijk wordt gedomineerd door mannen, maar ook figuurlijk door het negatieve gender stereotype dat vrouwen minder goed zouden zijn in techniek en wiskunde dan mannen.”

Die hoge aantallen mannen in combinatie met de heersende negatieve gender stereotypen maken dat de techniek in Nederland een mannenaangelegenheid is, waar vrouwelijke technici elke dag mee te maken hebben. Hoe sterker vrouwen in de techniek aangaven te maken te hebben met gender identiteitsdreiging, hoe lager hun werkbevlogenheid en het vertrouwen in hun carrière, zo bleek uit het onderzoek. Van Veelen: “Als je in je dagelijkse werk telkens te maken hebt met gender identiteitsdreiging dan kost dat energie. Dit gaat ten koste van de cognitieve ruimte en dus de energie die overblijft om bevlogen en positief in je werk te staan.”

De Utrechtse onderzoeker denkt dat Nederlandse techniekbedrijven wat kunnen doen aan de identiteitsdreiging die vrouwen ervaren. “Het is eenvoudiger gezegd dan gedaan, maar  aan het numerieke aspect, het feit dat er zoveel meer mannen op de technische werkvloer rondlopen, is natuurlijk iets te doen: neem meer vrouwen aan. Het vrouwelijk technisch talent stroomt in steeds grotere getalen de opleidingen uit. Zorg dat je deze vrouwen bereikt en behoudt. Daarnaast moeten negatieve gender stereotypen over de competenties van vrouwen in de techniek doorbroken worden, een stereotype dat vooral in Nederland zo ontzettend hardnekkig blijkt.”

Om die stereotypen te doorbreken beveelt Van Veelen techniekbedrijven aan kritisch te kijken naar hun organisatiecultuur. “Hoe masculien is die? Waar is er ruimte om letterlijk en figuurlijk de werkomgeving inclusiever te maken? Vaak zijn de bedrijven zich er niet van bewust hoe de inrichting van websites of bedrijfspanden toch meer op mannen gericht is dan op vrouwen. Blijken er in het bedrijfspand bijvoorbeeld geen vrouwentoiletten te zijn. Of zijn de muren van de werkkamers behangen met allemaal Star Wars-posters. Zorg voor meer diversiteit in voorbeelden, symbolen en rolmodellen in je bedrijf over wat een technisch professional kan, doet en leuk vindt. Zo wordt het aantrekkelijker voor meer vrouwen (en mannen) om de techniek ook daadwerkelijk in te gaan en zich er blijvend thuis te voelen”.

Het onderzoek van Ruth van Veelen is verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift Frontiers in Psychology.